Architektura Ciechanowa - forum dyskusyjne

Urząd Miasta w zeszłym roku wyłonił (w konkursie architektonicznym) pracę, która zakłada zwiększenie zieleni na placu Jana Pawła II (tzw. odbetonowanie). Obecnie trwają konsultacje społeczne zwycięskiego projektu:

Dzisiaj (tj. 10.07.) o godz. 17.00 w auli PUZ im. Ingacego Mościckiego odbyła się debata na temat prezentowanego przez Urząd Miasta projektu. Niestety, czasu dla mieszkańców pozostawiono niewiele (zdecydowaną większość spotkania wypowiadali się zaproszeni na debatę paneliści-eksperci). Wypowiedziały się może 3 lub 4 osoby z sali, a kiedy kolejni mieszkańcy zgłaszali się do wypowiedzi, okazało się, że czas na konsultacje już się zakończył...

Mi udało się wypowiedzieć, ale miejski laptop nie chciał "przyjąć" mojego pendrive'a z wizualizacją historycznych relacji przestrzennych miasto-zamek, których to relacji zwycięski projekt niestety nie uwzględnia. Obecna "centralna" oś placu nie pokrywa się bowiem z rzeczywistą osią dzielącą plac na dwie równe części - wymagałaby przesunięcia o kilka metrów na zachód. Warto byłoby też doprojektować oś północ-południe. Ponieważ (poprzez zbyt wysoki budynek banku z lat 90. XX wieku) wież zamkowych z placu już nie widać, to można by w miejscu w którym miałyby być widoczne postawić (przed elewacją banku) jakieś inne "punkty orientacyjne", które wskazywałyby położenie wież zamkowych, żeby dawne założenie znowu stało się czytelne i żeby można było o nim opowiadać mieszkańcom oraz turystom.

Jako swój komentarz wklejam niedawny artykuł z "Reduty", który omawia zagadnienie historycznych relacji przestrzennych miasto-zamek: https://ciechanow.edu.pl/img/Reduta%20n … dealne.pdf

Ze starego forum udało się wydobyć część zdjęć miasta 2006 roku.
Warto pokazać tutaj te fotografie i porównać sobie jak zmieniły się niektóre miejsca przez prawie 20 lat.

Ulica 11 Pułku Ułanów Legionowych:

Okolice Kościoła św. Franciszka (jeszcze bez centrum handlowego):

Targowisko i sklep "Renata":

Ulica Armii Krajowej - jeszcze jednopasmowa i bez McDonalds'a:

Ulica Warszawska przed przekształceniem w deptak:

Plac Jana Pawła II jeszcze z parkiem:

Odtwarzamy wątek o tzw. "rewitalizacji" ciechanowskiego zamku, czyli pracach budowlanych na dziedzińcu warowni w latach 2010-2013, które w efekcie zniszczyły część walorów zabytku, uniemożliwiając m.in. jego wpis na listę pomników historii w roku 2018.

Kalendarium sporu o kształt zamku oraz zdjęcia nowoczesnych projektów i tradycyjnej alternatywy (niezrealizowanego studium rekonstrukcji) znajdują się na stronie ZamekCiechanow.pl

Poniżej zdjęcia zamkowego dziedzińca ze stycznia 2023 roku:

Na dziedzińcu odtworzono ozdobny XVI-wieczny bruk, zerwany w trakcie prac budowlanych i archeologicznych

Niestety, na skutek złego posadowienia nowego budynku dziedziniec (wraz z brukiem!) zrobił się "dwupoziomowy"

Obecna, nowa dyrekcja Muzeum Szlachty Mazowieckiej próbuje nieco "łagodzić" niekorzystne efekty nowoczesnego projektu - m.in. wymieniono barierki wokół schodów prowadzących do toalet pod dziedzińcem - z metalowych na drewniane:

A tak było jeszcze w 2021 roku:

Być może podjęte zostaną jeszcze jakieś działania, poprawiające walory zabytkowe warowni, niemniej jednak nowe obiekty (toalety pod dziedzińcem, których bryła "wystaje" ponad poziom 0, tworząc niby "scenę" oraz nowoczesny pawilon pomiędzy wieżami) dość trwale przekształciły zamkowy dziedziniec. Właściwie, żeby przywrócić zabytek do stanu sprzed zniszczenia, należałoby rozebrać nowoczesny pawilon, a toalety nieco obniżyć - ale czy kiedyś będzie na to szansa i pieniądze?

Widok panoramiczny od strony bramy zachodniej:

W wyniku niemieckiej przebudowy Ciechanowa z lat 1940-42 zburzono znaczną część budynków w historycznym centrum miasta (teren dawnej dzielnicy żydowskiej) - poprowadzono szeroką arterię komunikacyjną w miejscu południowej strony Rynku oraz postawiono jeden przeskalowany blok - tzw. "halę pułtuską". To właśnie ten budynek przerwał dawny bieg ulicy Zakroczymskiej (od 1935 r. - ul. Piłsudskiego):

Po wojnie kolejne dostawiane na tyłach hali bloki niejako "utrwaliły" tę niekorzystną zmianę urbanistyczną.
Tymczasem warto byłoby pomyśleć o otworzeniu zniszczonego odcinka ul. Zakroczymskiej... Dlaczego?

- po pierwsze była to część średniowiecznej ulicy "obwodowej" wokół średniowiecznego miasta, powstałej po usunięciu wału i fosy, a więc ważna część historycznego układu urbanistycznego

- po drugie odtworzenie tego odcinka i zrobienie jednego skrzyżowania z ul. Pułtuską i ul. Wojska Polskiego (zamiast dwóch - na krótkim odcinku - z ul. Wojska Polskiego a zaraz potem z ul. 11 Pułku Ułanów) niewątpliwie usprawniłoby komunikację w tej części miasta (mniej świateł to płynniejszy ruch)

- po trzecie zmniejszenie rozmiarów hali pułtuskiej oraz odtworzenie dawnej zabudowy w formie tradycyjnych kamienic znacznie podniosłoby walory estetyczne starej części miasta i uczyniłoby ją spójną z (w większości zachowanym) historycznym układem urbanistycznym (któremu jednak brakuje dawnej zabudowy)

A poniżej - moja autorska propozycja - jak można by było taką inwestycję przeprowadzić w cywilizowany sposób

1. Budujemy trzy nowe bloki na osiedlu Aleksandrówka i jeden przy ul. Mikołajczyka. Dwa bloki we wschodniej części planu byłyby jednostkami samodzielnymi, zaś dwa kolejne (przy ul. Witosa i ul. Mikołajczyka) - doklejonymi do ślepych ścian obecnie istniejących bloków, plombami w zabudowie. Budujemy także szereg kamienic przy wschodnim odcinku ul. 11 Pułku Ułanów pomiędzy ul. Pułtuską a ul. Nadfosną (w miejscu pustej skarpy oraz istniejących pawilonów):

2. Przenosimy mieszkańców bloków przewidzianych do rozbiórki do tych nowo wybudowanych, a następnie usuwamy zachodnią część hali pułtuskiej oraz cztery bloki na jej tyłach - na trasie planowanej ulicy:

3. Odtwarzamy dawny odcinek ulicy (pomiędzy ul. Pułtuską a ul. Mikołajczyka) o szerokości dostosowanej do współczesnego ruchu kołowego:

4. Wokół nowej ulicy tworzymy dodatkowe, zadrzewione tereny zielone (skwery):

5. Po utworzeniu nowego odcinka ul. Zakroczymskiej, zwężamy północny odcinek ul. 11 Pułku Ułanów poprzez budowę drugiego ciągu kamienic:

6. Na koniec warto też zwęzić odcinek ul. Pułtuskiej od ul. Wojska Polskiego do Rynku (pl. Jana Pawła II) i ul. 17 Stycznia do ul. Kilińskiego, poprzez odbudowę południowej pierzei placu Jana Pawła II oraz zabudowy ulic przyległych (również jako ciągi kamienic):

Oczywiście trzeba jeszcze dodać, że tak naprawdę cała ta koncepcja byłaby w pełni realizowalna dopiero po wybudowaniu obwodnicy Ciechanowa, wyprowadzeniu trasy nr 50 i 60 z tego rejonu miasta i przejęciu wspomnianych odcinków ulic przez władze miasta (w tej chwili zarządza nimi GDDKiA). Obwodnica Ciechanowa jest obecnie na etapie wyboru koncepcji, ale za kilka lat niewykluczone, że jednak powstanie

Wątek o planie miasta, odnalezionym w Archiwum Petersburskim oraz o rejestrze pomiarowym, znajdującym się w Archiwum Państwowym w Płocku (poniżej wspomniany plan oraz jedna ze stron rejestru):

Prezentowany plan (w skali 1:1500) jest planem siedzib (a więc obszaru zabudowanego), a dodatkowo istniał też plan gruntów Ciechanowa (w skali 1:5000), czyli obszaru znacznie większego w ramach terytorium miejskiego:

Poniżej - sposób wytworzenia planów oraz ilość zachowanych egzemplarzy - generalnie zachował się tylko 1 egzemplarz planu siedzib (w Petersburgu) oraz 1 egzemplarz rejestru siedzib (w Płocku). Polski egzemplarz planu siedzib spłonął w 1939 roku w Warszawie, w trakcie niemieckich nalotów na stolicę. Z kolei z pomiaru gruntów nie zachował się ani plan ani rejestr. Plan gruntów po raz ostatni widziano po wojnie, w roku 1957, w Biurze Pomiarów Powiatowej Rady Narodowej.

W 2019 roku zarówno plan siedzib jak i rejestr zostały opublikowane w mojej książce pt. "Joachima Łuszczewskiego plan i rejestr pomiarowy siedzib miasta Ciechanowa z 1851 roku". Nakład książki już się niestety wyczerpał.

Zanim odkryto egzemplarz planu w Petersbugru, powojenne pokolenia znały jedynie mocno uproszczoną kopię, wykonaną do książki architekta Adama Kuncewicza pt. "Plany przeglądowe miast polskich", wydanej w dwudziestoleciu międzywojennym. Spośród planów Ciechanowa, jakie znajdowały się wówczas w Archiwum Skarbowym w Warszawie, Kuncewicz wybrał do prezentacji właśnie ten z 1851 r. – przerysował z niego siatkę ulic, rzekę Łydynię, kilka głównych budowli, resztę zabudowy zaś symbolicznie zakreskował, jednak bez podania konturów budynków. Przerys ten jest prezentowany na naszej stronie w dziale "Mapy i Plany"